1. ZATIA: EKONOMIARAKO SARRERA
1.GAIA:
1.1. OINARRIZKO KONTZEPTUAK, HELBURUAK, PRINTZIPIOAK. SISTEMA
EKONOMIKOAK
• EKONOMIA: ‘oikos-nomia’’. Etxearen kudeaketa esan nahi du. Baliabide urriak nola
kudeatzen diren aztertzeaz arduratzen da. Arazo ekonomikoak baliabide urriak direlako
sortu ohi dira.
• Oinarrizko ideia ekonomikoak:
• Urritasuna: baliabideak ez dira mugagabeak
• Eraginkortasuna: baliabide urriei ahalik eta probetxu handiena ateratzen saiatu
behar gara, hauek alferrik gal ez daitezen
• Ekitatea: banaketa berdina
• Ekonomiaren analisia bi esparrutan banatzen da:
• Makroekonomia: ekonomia bere osotasunean aztertzen du
• Mikroekonomia: agente desberdinak aztertzen ditu (kontsumitzaileak, enpresak,
estatuak…)
• Ekonomia azalpena:
• Ekonomia positiboa: ekonomiak nola funtzionatzen duen azaltzen du. Sistema
ekonomikoa datu objektiboekin deskribatzen du (matematika eta estatistika
erabiliz adib)
• Ekonomia normatiboa: ekonomiak nola funtzionatu beharko luken azaltzen du.
Azalpen hauek beraz, subjektiboak dira
• Beharrizanak asetzeko ondasun eta zerbitzuak ekoizten dira:
• Lehen mailako beharrak: iraupenarekin lotuta daude (janaria, arropa..).
• Bigarren mailako beharrak: ez dira nahitaezkoak. Asetzeak ongizatea handitzen
du eta aldatu egiten dira mailaren edota testuinguruaren arabera.
• Gure ekonomietan gauza batzuk ekoizten dira, eta beste batzuk ez:
• Ondasunak: beharrizanak asetzeko balio duen edozein tresna ukigarri
• Zerbitzuak: ez dira ukigarriak.
• Zerbitzu ekonomietan bizi gara:
• Ekoizpena sortzeko, ekoizteko, ekoizpen baliabideak behar ditugu:
• Baliabidea: beste ondasun/zerbitzu bat ekoizteko balio duen edozein tresna.
Askotarikoak izan daitezke.
• Ekoizpen baliabideak: jarduera baten bidez, ondasun ekonomikoen
ekoizpenerako balio duen edozein elementu. Ekoizpen faktore nagusiak: lurra,
lana eta kapitala
• Ekoizpen faktoreak: (Lurra, Lana eta Kapitala)
• Hasiera batean lur faktorea zen oinarrizkoena pertsonen lanaren bidez
ondasunak ekoizteko. Gaur egun lur faktorearen ordez beste kontzeptu bat
erabiltzen dugu: faktore naturalak
• Lan faktorea: gizakiak ondasun zein zerbitzuen ekoizpenean egiten duen
ahalegina
• Kapital faktorea: beste ondasun eta zerbitzu batzuk ekoizteko erabiltzen den
gizakiek egindako edozein baliabide ekonomiko
• AUKERATZEKO BEHARRA. Baliabideak urriak direnez, gure lehentasunen eta diru-
sarreren mailaren arabera zer ekoiztu erabakiko dugu.
• Ekonomiak hau aztertzen du:
• Erabilera anitzak izan ditzaketen baliabide urriak nola erabili behar diren
• Giza portaerak: zer aukeraketa egiten den baliabide urrien eta behar
amaigabeen erlazio horretan
