Partial preview of the text
Download "Tư duy chiến lược – Strategic Thinking" của Avinash K. Dixit và Barry J. Nalebuff and more Papers Economics in PDF only on Docsity!
(Ly thuyét tré choi thuc hanh) Gi khi sac bén trong thuong trudng, chinh trudng va cudc s6ng Avinash K. Dixit Bary J-Nalebuff TU DUY CHIEN LUGC Vu khi sic bén trong thitong fruing, chinh trudng va cudc séng Avinash K. Dixit va Bary J.Nalebuff TU DUY CHIEN LUOC Ngudi dich: NGUYEN TIEN DUNG ~ LE NGQC LIEN NHA XUAT BAN TRI THUC MUC LUC Laibat 1 Loi gidi thiéu: Hanh vi chién luge la gi? 15 PHAN 1 1 Mudi cau chuyén chién luge 23 Ban tay nong 23 Dain ddu hay khéng? 27 Di thdng vio m 29 Lap truong cia t6i db day 32 Chudng treo cd meo 35 Cdi ludi ném 38 Quan sdt trudc khinhdy 41 Choi hdn hop 42 Ditng baw gid dénh cuac vdi gG kho 44 Ly thuyét tr choi cd thé cd hei cho site khée cha ban 46 Hinh dang cita nhitng gisdp dén 48 Bai tap tink huding sf 1: Dé ti thdng, den anh thua 49 2. Doan c4u tra ldi cia ddithi 53 Charlie Brown, dén lugt cau 53 Hai kidu ntong thc chién luge 55 Quy te chién luge ddutién 56 Céy quyét dinh va cdy trd choi 56 Cae cay a6 thi phate tap hon 63 Thuong lugng 67 Chién tranh vé hoa binh 73 Tro choi cha nguéi Anh 75 Bai tap tinh hudng s6 2: Tom Osbome va gidi chiéc bat vam ndm 1984 78 6. Cam két dang tin 183 Tdm con duding ddan dén long tin 186 Hy sinh thin minh vi T6 quéc 207 Lisi dé nghi ctu anh khOng thé tit chdi 210 . Bai tép tinh hudng 866: Ban cé mudn thué may tinh IBM khong? 212 7. Tinh b&t doin 217 Lim s& chdn, sf lé nh thé nao? 220 Ai mu6n chai quan ygt 222 Vi suo bun cdn chon 03 18 hon hop ding 231 Vi sav khén dua vdo su ngdu hing cila nguci khde 233 Ti lé 18% wu cita ban thay déi theo ky nding cia ban nh thé no? 233 Hanh déng ngdu hing nh thé nde? 235 Nhiing tinh hudng duy nhdt 236 V6 sf cia nhitng loi ndi déi 238 Su hdt ngo 24) Hay bat ldy chitng ndo cb thé 245 Bai tép tink hudng 807: Chién: Jich lank chia (Overlord) 249 Lai bat cho phiin2 152 PHAN 3 8. Ké miéng hé chién tranh 257 Vi saa khong chdc chin 260 Ca ché céa ni ro 263 Kiém sodt nti re 267 Thodt khi miéng hk 270 Roi xudng hd 274 Ké migng hd hat whan 272 Bai tap tink hudng sf 8: Ké migng hé chién tranh 6 Dai Tay Duong 275 a, Hgp tac va phéi két 279 Chudng rung vi ai 282 Con dying it ngudi qua lai 285 Meé ludj 22 289 Nhanh hon vé phar te dé 300 Vi sao ho bb di 367 C6 thé c6 don trén dinh cao 306 Cae chink tri gia va min rugu tdo 310 Thi trudng ching khodn véi cae cugs thisde dep 342 Tém tat 313 Bai tap tink hudng 369: Gidi phap cho su phan bd nha st 317 10. Chién luge tranh cy 323 Bj gidny co quyén lite 324 Trung gian bau cit 329 Bau cit ngdy tha 334 Thit tu trén toa dn 336 Tinh hudny phic tap han 340 Nhitng naudi vi dai 342 Mi8n cuting you qu} ké the 346 Bai tp tink huting sd 10: Due dn ca, nya vé khong 353 1. Thudng lugng 357 Hé théng can tri thuong ligng 361 Diéu ney tin hai dén ban nhiéu hom tdi 362 Ké miéng hi chién trunh va dink céng 364 Thuong luang déng thoi nhiéuvdn dé 368 Bai tdp tink hudng sO 11: Cho hon la nhgn? 369 Phu lye: Kién nhén chinh la phan thing 372 LOI BAT Tu duy chién luge |i nghé thugt vudt qua d6i thi canh tranh, voi nhdn thife ring ho ciing dang c6 ging vudt qua minh. Méi ching ta déu phai 4p dung tw duy chién lwgc cdch nay, hodc cach khic tai nvi lam viéc va ngay cd 6 nha. Thuong gia va cdc doanh nghiép sit dung nhiing chién luge canh tanh phd hop dé tén tai. Chinh tri gia phii tao ra nhifng chién luge quang ba dé dude ting cit va dua ra nhiing chién luge hanh phap dé thuc hién duve nhiing dinh hudng cfia ho, Cac hudn luyén vién bong dé vach ra cdc ké hoach chién lude dé cde cdu thi ti€n hanh trén sin bong. Cac bac cha me mu6n gido duc con cdi cing phdi tré thanh nhifng nha chién tude nghiép du. Trong 40 nin qua. nhitng chién luge diéu tiét siéu nang lugng hat nhan da dam bdo su sinh t6n ciia trdi dat. Tu duy chién luge ding d&n trong nhiéu hoan cdnh khdéc nhau vn luén 14 mot nghé thugt. Nhung néc tang c@a né dude xdy dung trén m6t sé nguyén thc cu ban - mot khea hye vé chién hige. Muc dich clia ching tdi trong viéc viét cudn sdch nay IA ngui doc ti nhémng tinh vue va nghé nghiép khdc nhau 6 thé wé thanh nhimg nha chién live #iGi hon nGi. no biét dude nhifng nguyén tie nay. Nganh khoa hoc cila of duy chién luge duge goi 1a ly thuyét trd choi. Ly thuyét nay con rat tré, ra ddi chia qué 50 ndm té jai day nhung ¢3 cung cdp nhiéu nghién cit hifu ich cho nhiing nha chién ludc khi 4p dung vao thuc té. Nhung cng nhu nhitng nganh khoa hoc khdc, nd cing bi bao phil bdi céc thudt ngif va tinh todn. Day 14 nhifng cong cu hitu ich trong nghién crfu cho cdc chuyén gia, nhung ching tao ra nhifng trd ngai cho moi ngudi ndm bal cdc ¥ atdng cét 161. Myc dich cla ching tét la dign dich bing ng6n ngif gan gui hon dé nhitng dée gid quan tim ndi chung dév co thé hidu nhitng nguyén tic co ban nay. Nhifg tranh ludn vé ly thuyét duge thay thé bing nhing vi du minh hoa cy thé. Ching ti da tude bé tat cd nhitng tinh todn va hdu hét cdc thuat ngiy chuyén nganh. Tat cd moi ngudi chi cin quan tam theo déi mt chiit sé hoc, sd dé, vA bang thdng ké 1 cé thé doc cudn sdch nay. Nhiéu cuén séch da cd ging phat wién cée § twang cia tw duy chién luge cho nhitng ting dung thy té cu thé. Mét sO cudn khé n6i tiéng 1a Chién luoc chién tranh vi Vit khi va dnh hudng cha Tom Schelling. Thu té, Schelling da di dau trong ing dung ly thuyét trd choi vao trong viée gidi quyét cdc xunh dét vé hat nhan, Céc cuén ndi ti€ng khac 1a Chién luge canh tranh cla Michael Porter, Ly thuyét trd choi va Chinh trj cla Steven Brams. Trong cuén sdch nay, ching téi khéng gidi han trong mot béi cdnh cy thé ndo, Thay vao d6, ching t6i muén trinh bay nhiéu vi du minh hoa ty nhifng tinh vic khdc nhau cho mdi nguyén tdc ed ban. Neudi doc tiv nhiéu link vuc khdc nhau sé tim thay su chia sé 6 day. Ho cling sé thay c4ch thifc ma nhiing nguyén ly co ban gidng nhau tao ra nhiéu chién loc trong nhitng hodn cdnh khde nhau; hy vong mang lai nhitng gée nhin mai vé nhiéu sy kién da va dang xy ra. Nhiéu vi du minh hoa duge lay ty van héa MY, nh vin hoc, dién anh, va thé thao, Nhiéu nha khoa hoc sé cho ring diéu nay 1am vun vat chién luge, nhung chting t6i tin ring tY nhung minh-hoa ti céc linh vc nay 1a mét céng cu rét hiéu qué dé dién dat nhiéu ¥ tuéng quan trong. Giéng nhu cudn Chia té nhitng chiéc nkdn cha Tolkien, cuén sdch 1a sy phat trién olla nhifng ¥ tudng da dp d ti du. Ngudn géc cla né bit ngudn tiy mat khda hoc “Trd chet chién tude” ma Avinash Dixit a phactrién va day tai Khoa Quan hé quéc t€ Woodrow Wilson tai Dai hoc Princeton. Sau d6 Barry Nalebuff day mét khdéa hoc ardng ty tai Khoa Khoa hoc Chinh tri vi Khoa Quan ly Té chic tai Dai hoc Yale. LOI GIGI THIEU HANH VI CHIEN LUGC LA Gi? Moi ngudi cdn phdi xtt su nhu thé ndo trong xd héi? Cau tra ldi cla ching t6i 6 day khéng lién quan dén dao dite hay nghi 1 x4 giao. Ching tdi cing khéng dinh canh tranh vi cdc tiét gia, cdc nha trayén gido, tham chi cd Emily Post '. Chi dé cia chiing téi cé tée d6ng dén cudc sOng cia tét cd ching ta khéng it hun dao dite va phong tuc tap quan, mac da vé § nghia thi cé thé khong duce cao quy nhy vay. Cuén sdch nay noi vé hanh vi chién luge. Tat cd ching ta dd mudn hay khéng déu Ia cdc chién luge gia. La mét chién ludc gia gidi di nhién tét hon 14 chién luge gia t0i vA cudn sich nay mu6n gitip cdc ban hoan thién céc ky ning vé phat hién va sit dung cdc chién luge hiéu qua cia minh. Céng viéc, thm chi cuéc s6ng xd h6i 1A mot dong chay khong nging cia cdc quyét dinh. Theo dudi sy nghiép pi, quan ly doanh nghiép ra sao, két hén vdi ai, nuédi day con cdi nh thé nao, cé nén ra dng cit tng théng khéng chi 14 mét vai vi du cho nhiing lua chon mang tinh dinh ménh nhy vay, Yéu t6 chung trong tat cd céc tinh hudéng nay 14 ban khéng hanh dong trong mét mdi truéng chan khong. Thay vao 46, ban bi bao quanh hdi nhéing ngudi ra quyét dinh tich cite ' Emily Post (1873-1960) 1A nha van vA nha béo Mf, nguti Ivén tich cye 06 xy cho viée tudn thi cde nghi 1é xa giao. Nam 1922, ba viét cudn sdch ndi tiéng Nghi thite x4 giao (Etiquette). khac, nhiing ngudi ma Wa chon cda ho twong tac véi la chon cia ban. Su tudng tde nay 6 mot téc dong quan trong 1én vdi suy nghi va hank déng cia ban. : . Bé minh hoa diém nay, hay nght dén su khéc nhau giifa quyét dinh cha mét ngudi dén cdi va cia mot vi tudng. Khi ngutti dén cai quyét dinh chat mét cay, anh ta khéng ché doi cic cay cili sé d4nh lai minh; mdi tru@ng cda anh ta 1a trung Mp. Con khi vi tudng quyét dinh d6n ha quan dich, trong ké hoach cia minh, 6ng ta phai tris tinh va tim céch vuyt qua sy khang cy. Ciing giéng nhu vi tudng, ban can phdi nhan ra ring cdc déi thé canh tranh trong kinh doanh cia ban, ngudi ban dai tudng lai cia ban, tham chi ca difa con nhé cilia ban cfing déu 1a nhitng ngu@i thong thdi va hanh ddng c6 chi dich. Céc muc dich ctta ho thudng mau thudn véi cila ban, nhung ching bao gdm cd nhitng e¢ hdi én minh tiém tang. Lya chon cia cd nhdn ban phai cho phép chiu duge sy mau thudn dé va si dung duge co hoi hdp tac. Céc quyét dinh tuong (4c lin nhau nhw vay due goi li quyét dinh chién luge, con ké hoach hanh déng phi hgp vdi quyél dinh nhu vay duvec goi la chién iugc, Cudn sdch nay sé gidp ban twduy mét céch chién luge va sau dé chayén nhitng § nghi dé thanh hanh déng. Nganh khoa hoc xa héi chuyén nghién ctfu qué trinh ra cdc quyét dink chién luge dude goi 1a Ly thuyér trd choi. Cac ud choi trong ly thuyét nay bao gém ti choi cd dén nudi day tré, tir quan vot dén cdc thuong vu thau t6m trong kinh doanh, tit quang cho dén kiém sodi chay dua vii trang. Theo nha van hai huéc ngudi Hungary George Mikes thi “Nhiéu ngudi chau Au Inc dia cho ring cudc ddi [A mot trd choi; ngudi Anh nghi ring mén criké mdi la ud choi”, Chiing téi cho ning ca hai § kién déu ding, Bé chui duge ahitng trd chai nay di hdi cat nhiéu laai k¥ ning khdc nhav, Cac kf nang co ban nhv kha nang ném tring bang vao rd, hanh déng, Chuong 1 dua ra mét vai vi du cho thay cdc vdn dé chién luge ndy sinh nhu thé’ nao trong mot loat cdc quyét dinh khac nhau. Ching téi sé chi ra nhiing chién lide nao 1a hiéu qué, khong that hiéu qué lim vi thém chi cé mOt vai chi€n luge thyc sy rit kém. Cac chuong tiép theo sé x4y dung tY vi dy thanh mt hé théng hay khuén khé cho tu duy. Trong nhiing chuting cudi, ching tai ly mot vai nhém tinh hudéng chién luge phé bién - chinh sdch ké miéng hé chién tranh, chinh sdch tranh cit, cc déng co thtic ddy va qué tanh thuong ludng - dé c&c ban thy céc nguyén thc dude 4p dung wong thy té nhuf thé nao. Céc vi dy cita chiing (4i bao gém ti nhitng vi dy rat quen thudc, cé vé tin min, hay tham chi kh6i hai - nit ra ey van hoe, thé thao hay dién anh - cho dén nhing vi dy dang s¢ nhu sy d6i dau hat nhan. Nhing vi du dau tién dun gidn 14 nhitng phuong Gén truyén 14i thi vi va nhe nhang cho cdc ¥ tudng cla ly thuyét trd choi. Ddi vdi cdc vi du vé sau, tai mét thai diém nao dé, céc déc gid 06 thé nghi ring chon di tugng xem xét lé chién tranh hat nhan 6 thé qué khing khiép dé cho phép cé mét sy phan tich hgp ly. Tuy nhién, khi chi€n tranh lanh da lang xuéng va thé gidi néi chung dude cém nhén [4 an toin hon, chting tdi hy vong cdc khia canh ly thuyét tr choi cia cudc chay dua vii trang va khning hodng hat nhdn c6 thé duge binh nh xem xét én phuong dién logic chi€n luge m4 khéng bi cdc yéu té tim ly chi phdi. Cac chung trong cuén séch nay déu cd rit nhiéu vi dy, ty nhién nhiing vi dy nay truéc hét nhim dé phat trién hodc minh hya cho mOt nguyén téc cu thé dang duvc thao ludn dén, vdi nhiéu chi Gét thuc khdc g&n lién vi vi dy d6 dugc bé tam ra bén ngoai. G cudi moi chung, ching 161 sé tinh bay m@t bai tap tinh hudng, tvong ty nhu nhitng bai tap Uinh hudng ban cé thé da Him trong cdc l6p hoe quan tri kinh doanh. Méi bai tap ahw vay dat ra mat tap hop cdc bat cdnh va yéu cdu ban 4p dung cdc nguyén tic dugc thao luan trong chuong dé dé tim ra chién luge dng d4n cho tinh hudng cu thé dé. Mét sé bai tap tinh huéng dé mé: tuy nhién, do cling la nhifng gi dic trung cho cudc sOng. Cé nhiéu khi ban khéng thé c6 mét gidi phap ding dan rd rang ma chi cé nhing cach thite chva that sy hoan thién dé déi phé tam thdi vdi cdc van 4. Dé hi€u duc cdc ¥ tung ban c4n cé mot né luc nghiém tic dé tw duy va nghién ngAim mdi bai tap tinh hudng trudc khi ban doc phan thao ludn cila chiing t6i. Dé ting tinh thc hanh, chudng cuéi cing 1a tip hdp 23 bai t4p tinh huéng nifa, dude xép theo thi tang dan vé mttc 46 phitc tap. Cho dén khi ban doc hét cudn sdch, ching tdi hy vong ring han sé trd thanh mét nha quan ly, mét chuyén gia thudng ludng, mét van dong vién thé thao, mét chinh tri gia hay mOt bic cha me hiéu qué hon. Ching téi canh béo true vidi ban ring mét sé chi€n luce tot dé dat dude cdc muc tiéu nay co thé khién ban bi cdc 461 thi bi thua ghét bé. Néu ban muén cé si cong bing, hay noi v6i ho vé cuén séch cia ching tdi. 1 MUOI CAU CHUYEN CHIEN LUGC Chiing tdi bat dau v6i muti cau chuyén chién Inge ly tir cdc tinh witc khdc nhau trong cudc séng va dua ra nhifng tf duy khdi déu vé céch lam thé nao dé chai tét nhat. Nhiéu ngudi trong sé c4c Ban phai adi mat vdi nhifng tinh hudng tudng ty nhu vay trong cudc séng hang ngay va cé thé di tim dude mat gidi phdp ding din sau khi da suy nghi, da thi nghiém hay 44 that bai. Ddi voi nhitng ngu’i khdc, mot sé c4u trd lai cé thé gay ngac nhién nhung ngac nhién khéng phdi la muc tiéu trudéc hét ctia cdc vi du. Muc dich cia chting 16i 14 cho ban thy cdc tinh hudng nhu v4y rat phd bién, ching bao gdm mét tap hdp cdc van dé gain két va tuduy vé ching mét cAch cé phuong phdp ndi chung cat hitu ich. Trong nhivag chung sau, ching t6i phat trién cdc hé théng tu duy nay thanh cdc Idi gidi cho m6t chi€n luge hiéu qua. Hay nghi dén nhitng céu chuyén du6i day nbu ban nhdm nhép chit khai vj trudéc khi vao mén chinh. Ching cé tée dung kfch thich vi gidc cha ban nhung chic hin chwa thé Am ban no né. 1. BAN TAY NONG Céc van dng vién 44 bao gid cé “ban tay néng” chia? Nguoi ta co cam tudng ring cé nhitng bic Larry Bird kh6ng thé nao ném B TUDUY CHIEN LUGC trugt bong ra ngoai 16, ho&c Wayne Gretzky hay Maradona khéng thé é4 teugt cdu mén. Nhing binh lndn vién thé thao nhin thay m6t loat nhitng thanh céng lién tiép va ho wyén bd ring vin dong vién dé dang mang “ban tay néng”. Tuy nhién, theo cdc gido su tam ly ohu Thomas Gilovich, Robert Vallone va Amos Tversky thi day chi 1a ngé nhdn sai lam vé thye tai'. Ho chi ra ring néu ban chui tro bing déng uén dd lau thi ban sé thay cé nhiing hic déng tién lién tuc nim nga. Cc nha tim Ly hoc cho ring céc nha binh lun thé thao khéng di hiéu biét sdu sic vé vain dé dé binh lugn, don gidn chi di tim nhiing mau lap lai rong m6t thi gian dai nhu khi chui trd sap ngita voi déng xu. Ho dé nghi thyc hién m6t cudc thi nghiém nghiém tic hon, Trong bong r6, ho xem xét tat cé abitng lin ném tring r6 cia cdu thi va tinh phan trim sé lén ma cau thi dé ném lan tiép ngay sau dé ciing tring vao 16. Mé6t tinh todn phan trim tuong ty ciing dugc lam di vdi nhitng cG ném tiép ngay sau cdc ch ném Lrgt. Néu ci ném sau mot co ném tring thuting 1a tring hgn 1a trvot thi cd 1é ly thuyél vé ban tay néng thye sy cé mot chd ding nao dd. Ho 44 tién hanh cuéc kiém nghiém nay d6i v6i di béng 16 Philadelphia 76. Két qua thu dude mau thudn ydi quan diém ban tay néng. Khi mét cau thé ném tring qua truéc, thudng 14 ho lai ném trust qua sau nhiéu hon. Khi cdu thd ném trugt ln trudéc, anh ta cé nhiéu kha nang ném tring lan sau hon. Diéu nay dang ngay cd vdi Andrew Toney, cau thi néi danh vi hay e6 nhifng ct ném tring lién tiép. Liéu diéu nay c6 nghia 1a ching ta thay vi ndi dén ban tay néng sé chuyén sang ndéi vé “ban tay chdp,” gidng nhw tia chép inén bién ddi lée sang rdi lai tt ngay hay khéng? Ly thuyét trd choi dé xuat mot cdch gidi nghia khdc. Trong khi 'Nghién ctu cila ho duge bdo cdo trong Ban tay néng trong bong ré: vé siz nhdm. lan trong cée thi i nydu nhién, Tam ly hye nh@n thie 17 (1985): 295-314. 24 
