Chương 2: Ý nghĩa phương pháp luận
a) Coi trọng hiện thực khách quan trong hoạch định chính sách và chiến lược
phát triển
Một trong những ý nghĩa phương pháp luận quan trọng nhất rút ra từ mối quan hệ
biện chứng giữa vật chất và ý thức là: mọi hoạt động của con người – đặc biệt là
trong lĩnh vực hoạch định chính sách, chiến lược phát triển – đều phải xuất phát từ
điều kiện thực tế khách quan, không được duy ý chí hay áp đặt mong muốn chủ
quan lên hiện thực. Nguyên tắc này có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với các nhà
lãnh đạo, nhà hoạch định chiến lược, cũng như đối với toàn thể hệ thống chính trị
trong quá trình cải cách và phát triển đất nước.
[...]
b) Tránh bệnh chủ quan duy ý chí và bảo thủ trì trệ trong điều hành và lãnh đạo
Trong mối quan hệ giữa vật chất và ý thức, chủ nghĩa duy vật biện chứng không
chỉ nhấn mạnh vai trò quyết định của vật chất đối với ý thức, mà còn khẳng định
rằng: ý thức chỉ có thể tác động hiệu quả trở lại hiện thực vật chất khi nó phản ánh
đúng quy luật khách quan. Nếu con người để cho ý thức thoát ly khỏi thực tế, rơi
vào ảo tưởng hay cứng nhắc, thì sẽ dẫn đến những sai lầm nghiêm trọng trong
nhận thức và hành động.
[...]
c) Phát huy vai trò của ý thức trong cải tạo xã hội và phát triển con người
Một trong những luận điểm nổi bật và mang tính phương pháp luận sâu sắc của
chủ nghĩa duy vật biện chứng là khẳng định: ý thức tuy không phải là cái quyết
định nhưng có khả năng tác động trở lại vật chất, đặc biệt thông qua hoạt động
thực tiễn của con người. Khi phản ánh đúng hiện thực khách quan và được vận
dụng một cách đúng đắn, ý thức có thể trở thành động lực to lớn trong việc cải tạo
xã hội, phát triển con người và thúc đẩy tiến bộ lịch sử.
[...]
